बैंसले कुतिकुति भएकी पोथी गैंडा सिधा आफूतर्फ आईन । बैंस आउनु अगाडिको जिज्ञाशा र कौतुहलता सविस्तार सुनाईन । बैंसको लागि भनेर बुनेको सुन्दर कथा हालिन् । म नोट गर्दै गएँ ।

उनले रोजेको मस्तको भाले गैंडा प्रकृतिको काखमा विचरण गरिरहेको थियो । उसको घर लकडाउनले सुनसान थियो । वर्षाद्ले खोलानाला समुन्द्र झैं वारपार फैलिएर सुसाइरहेका थिए । ढाडभरी चराहरुले ओबानो टेक्ने ठाँउ भनेर अस्थायी बिसौनीमा आराम गरिरहेका थिए । उसका २ वटा सुन्दर योजना थिए । पहिलो पर्यटक बोलाउने, फोटो खिच्न दिने र मातृभूमिलाई सम्वृद्धि बनाउन योगदान गर्ने । आफूले खाएको घाँसको मूल्य डलरमा तिर्ने । आफू ऋणमुक्त पापमुक्त भएर धर्तीलाई गुन लगाउने । दोस्रो, मस्त सुन्दरी पोथीसँग विवाह गरेर जङ्गलभरि सन्तान फैलाउने ।

Transporting Nepali Rhino to China.

अस्ती एक्कासी उसको टाउको भरि गोली वर्षिए । टाउकोको गोली निकालेर निको हुन उसले घोलमा हाम फाल्यो । हिलोमा छटपटायो । खोलामा पौडी खेल्यो । ठड्डी भित्र माड्दै ओखती खोज्यो । शान्ति भेटेन । उपचार पाएन । अस्पतालको अनुहार देखेन । भेटेनरी डाक्टरको छायाँ देख्न पाएन । नत्र उसलाई बाँच्ने अदम्य साहस र आत्मबल थियो ।

कठै उ धर्तीमा गर्लम्म ढल्यो ।

प्राण त्याग्यो ।

यो पनि पढ्नुहोस: बाघले लेख्यो पत्र: सरकार अलपत्र

उसलाई मनमुटुमा सजाएकी उसकी प्रियसी घण्टौं रोई । आजसम्म पनि रोईरहेकी छ ।
आज विपनामा पीडक त्यो पोथीको पीडामा मलम लगाउन उसले लेखेकी पत्र उसको माइति देश नेपाल सामू जस्ताको तस्तै राखिदिएको छु ।

प्रिय भाले गैंडा
मूलघर चितवन
नेपाल ।

Rhinoceros in Bardiya Nepal. Photo: Krish Dulal

विवाहको निमन्त्रणा

उमेर पुग्न लाग्यो । बलवान भएकी छु । उन्मत्त शरीरमा काउकुती मात्र लागिरहन्छ । मन चुलबुल चुलबुल र चञ्चल भइरहन्छ । छिटै मस्त तरुनी हुँदैछु । अहिलेदेखि कसैले पुठ्ठा सुम्सुम्याईदिए हुन्थ्यो लाग्छ । कुतिकुति शान्त पारिदिए हुन्थ्यो लाग्छ । मेरो भालेले ढाड् आङ्ग शरीर भरि कन्याईदिए हुन्थ्यो लाग्छ । कसैले मुख गालामा म्वाई खाइदिए म कति भाग्यमानी हुने थिएँ होला । मलाई गहिरो ज्ञान छैन, म किन यति धेरै चञ्चल र उत्ताउली भइरहेकी छु । कि एउटा स्वस्थ र मस्त भाले अब मेरो प्राकृतिक हक भित्र पर्दछ ?

गैंडा विज्ञहरुले जानून । संरक्षणविद्हरुले जानून ।

हे प्रिय,

म छु चीनको ठूलो शहर सांघाईमा ।

तिमी टाढा नेपालको मूलघरमा ।

मेरो सौन्दर्यता, बैंस र सुवास मैले हावा मार्फत पठाएकी छु । छिटै तिम्रो कानमा पुर्‍याईदिन वायुलाई पुकारेकी छु ।

तिमीलाई पनि काउकुती लगाईदिने मन्त्र पठाएकी छु । तर खोई तिमीलाई काउकुति लाग्छ लाग्दैन मलाई शंका लाग्दछ । किनभने मेरो मूलघर बिग्रेको छ । खोई चरण ? खोई घाँस ? खोई पिउने शुद्ध पानी ? खोई गुप्ताङ्ग धुने पखाल्ने र घाउ निको पार्ने पानीका घोल र तालहरु ? समस्याग्रस्त अवस्थामा तिमीलाई के बैंस आउला र ?

यो पनि पढ्नुहोस:बाघमारा नियन्त्रणको नयाँ अभिभारा

मैले मूलघर छोड्दा धेरै गैडा घांस पानी समस्याले पीडित थिए । पश्चिमतर्फ एउटै बिन्दुमा एकत्रित भएका थिए । धेरैले डाक्टर र फष्टएड् उपचारको लागि गुहार मागेका थिए । सुनुवाई नभएपछि भकाभक मृत्युवरण गर्न बाध्य भएका थिए । ६ दर्जन पुर्खाको एउटै चिहान । कहिले नहोस त्यस्तो दुर्दशा । एनिमल अस्पताल छिटो सुचारु होस् । गैडा विज्ञहरुको सेमिनार होस् । पुर्खाले खोजेको गणना पोहोर पनि हुन सकेन । यो वर्ष पनि नहुदा पुर्खा विचल्लीमा परेका छन् ।

केन्द्रिय सदर चिडियाखानामा कोचिएर नर्कको जीवन जिरहेको मेरा पुर्खा शीघ्र सुर्यविनायकको खुल्ला सुन्दर जंगलमा गएर बिचरण गर्न पाउन ।
५ महिनाको प्रतीक्षापछि पाल्नु हुने नया डिजि लाई सांघाईवाट स्वागत अभिवादन छ ।

One-Horned Rhino at Beeshazaar Lake in Chitwan. Photo: Nischal Tiwari

मलाई जिस्क्याउन नआउ । तड्पाएर छटपटीमा राख्ने भए नआउ । मलाई उच्च कोटीको नश्ल आवश्यक छ । म तिम्रो शक्ति परीक्षण गरेर मात्र तिमीलाई स्वीकार्न सक्दछु । मेरो परीक्षा पास गर्ने शारीरिक क्षमता र अद्भूत शक्ति प्रर्दशन गर्ने तयारी र हिम्मत तिम्रो । सक्ने भए मात्र आउ । होइन भने मलाई बरु एक्लै छाडिदेउ ।

यो पनि पढ्नुहोस: बाघको मनोविज्ञान: कहिले जाला हाम्रो ध्यान

हे प्रिय,

एउटा कुरा निश्चित हो । म मूलघर फर्कने सम्भावना शून्य छ । तर तिम्रो मालिकको मन मुटु दया भावना छ भने तिम्रो यात्रा सम्भव छ । मालिकको मानवता, करुणाभाव र महानता कसो नहोला यदि ती मौलिक मायादयाका खानी हुन् भने । अनि मलाई भुलेका छैनन् भने ।
त्यसैले म तिमीलाई स्वयम्बरको माला पठाउदै छु ।

मलाई चाहियो चाहियो । २ हजार के.जी.को अजङ्ग भिमकाय भाले मेरो आङ्गमाथि चाहियो । घण्टौंको न्यानो प्यार चाहियो । किनभने म आमा बन्न चाहन्छु । स्वस्थ र भाग्यमानी आमा । ७० होइन ७५ के.जी.को स्वस्थ भाग्यमानी बच्चा जन्माउन चाहन्छु । अनि दिनमा २० होइन ३० लिटर दुध पिलाउने छु । दिनको २ के.जी. बढाउनलाई । डेढ् २ वर्ष होइन, १ वर्षमा दुध र साथ छुटाएर पुन: तिमीसँग खेल्न खान माया साट्न शुरु गर्ने छु । ३ वर्ष ननाघ्दै मलाई पुन: आमा बन्नुछ । तिमीसँग मिलेर चीनमा नयाँ संसार बनाउनु छ । पर्यटकको ओईरो लगाएर चीनलाई झन सुन्दर र सम्वृद्ध बनाउनुछ ।

One-horned rhino and its baby at Chitwan National Park. Photo:ErazShrestha

हे प्रिय,

ठाँउ नयाँ छ । मान्छे नयाँ छन् । मूलघर नेपालको भाषा थोर बहुत बुझिन्थ्यो । यहाँ पटक्कै बुझिन्न । तर, मनमुग्ध भएर एक टकले हेर्छन चाइनिज पर्यटकहरु र मोहित हुन्छन । चिज मान्छन । माया र सम्मान गर्दछन् । जीवनमा सुखको अर्को पाटो माया र सम्मान चाहिने रहेछ । जसले हामीलाई सम्मान दिन्छ ऊ निश्चित सम्बृद्ध हुन्छ । मूलघरबाट डाँडाकाँडा फैलाउनु भनेर आशीर्वाद दिएर पठाए पछि हामीले सन्तान बृद्धि किन नगर्ने ?

हाम्रो उपस्थितिले चीन परिवर्तन हुदैछ । परम्परागत सोच र अन्धविश्वास हराउदैछ । अब हाम्रो अङ्ग उपभोग होइन सजीव प्राकृतिक बासस्थान निर्माण गरेर पर्यटकलाई मनोरञ्जन गराउन आधुनिक चीन उद्धत रहनेछ । खागको दबाईबाट होइन क्यामराको लेन्सबाट पैसा कमाउने छ, विशाल देश चीनले ।

त्यसैले म खुशी छु चीनको परिवर्तनकामी सोच देखेर । हाम्रा सन्तान भाग्यमानी भएर विचरण गर्नेछन ग्रीन चीनमा । रम्ने छन् हाम्रा बालबच्चा प्राकृतिक पार्कमा ।

हे प्रिय,

म दुखी छु गत डिसेम्बरमा मेरो मिल्ने साथी भाले गुमाएकोमा । सोल्टी नामको मेरो साथी मायालु र कृपालु थियो । दूर्भाग्य उसको अकालमा ज्यान गयो।

कसैको बाल्यकालमा र बैंसमा ज्यान नजाओस् ।

तिमी ढुक्क होऊ, म तिमीलाई यहाँको नौलो हावापानी र परिवेशमा राम्ररी भिजाउने छु । बानी पार्ने छु । अनि, चुर्लुम्म मायामा डुुबाउने छु । तिमीलाई भगवान मानेर स्याहार गर्ने छु ।

बरु, आउदा किन एक्लै आउछौ ? एउटा पोथी लिएर आउ । म सौता भनेर किञ्चित दु:खी हुने छैन । बरु झन् धेरै खुशी हुने छु । तिम्रो डरलाग्दो प्राकृतिक चाहना म एक्लै कसरी तृप्त पार्न सकुला र ? तिमीलाई अर्को एउटा जोडी त चाहियो चाहियो नि । म दुवैजनालाई फूल मालाले स्वागत गर्ने छु ।

अस्ति गर्लम्म मेरो मनको भाले गैंडा ढल्यो मेरो मूलघरमा । धर्ती हल्लियो । मैले टेकेको धर्ती काम्यो । म स्तब्ध भएँ ।
कति निष्ठूरी मानिसहरु। कति रक्तपिपासु पापीहरु। अधर्मी, अनैतिक, हत्याराहरु। हामी नि:सश्त्र अवोध प्राणीमाथि गोली चलाउने ती अपवित्र हातहरु।
अकल्पनीय र अक्षम्य पाप ।

१५ वर्ष होइन आजीवन कैद हुनुपर्ने । गैंडा शिकारीलाई पक्रने होइन, खुनको बदला खुनको लागि मार्नुपर्ने । म नजिक भएको भए लखेटेर मार्ने थिएँ ।

म धुरुधुरु रोए । मैले खोजेको मायालु जोडी ढल्यो भनेर । त्यो १ थान भाले पाएको भए म यहाँ जादू देखाउने थिएँ । एउटा नयाँ रोचक र रमाइलो संसार बसाउने थिएँ । चीनको प्रकृति बदल्ने थिएँ । चाइनिजहरुको मन परिवर्तन गरेर विचित्रको प्रकृति र संरक्षण प्रेमी बनाइदिने थिएँ ।

मेरो दूर्भाग्य। मेरो अजङ्गको भाले ढल्यो । मेरो आङ्गभित्र पोखिनुपर्ने भविष्य फगत् माटोमा पोखियो र मल भयो ।

हे नवप्रिय,

अब म अर्को भाले स्वीकार्न बाध्य छु । तत्पर छु ।
पक्राउ गर्दा ऐया नभन्नु । धेरै नकराउनु नरुनु । मान्छेसँग छिटो रत्तिनु र तिनले दिएको घाँसपानी खानु । छिटो पिर चिन्ता मुक्त हुनु । खोरमा ज्ञानी भएर अड्किनु । भुँई छोड्दा अपूर्व अवसर भनेर गर्व गर्नु । आकाशमा धेरै हल्लीखल्ली र हर्कत् नगर्नु । उडानको छुट्टै मज्जा हुन्छ, लिन जान्नु । हामी भुँईफुट्टा पानी किरोले आकाशमा उड्न पाउनु चानचुने कुरा होइन ।

Transporting Nepali Rhino to China.

हे नवप्रिय,

हाम्रा पुर्खालाई गर्लम्म ढालेर पाता फर्काएर मध्य पश्चिम नेपाल बर्दिया पुर्‍याए । अझ सुदूर पश्चिम शुक्लाफाँटासम्म पुर्‍याए । कच्ची बाटो । थोत्रो ट्रकको कठिन ढुवानी । लामो पट्यारलाग्दो यात्रा । तैपनि पुर्खा अज्ञातवस गए । होसमा आए । आङ्ग र मन वातानुकूलित बनाए । शरीरमा तागत भरे । मनमा खुशी र सुख भरे । माया प्रितिको लागि योग्य र सक्षम भए । सन्तान बढाए । मैदान भरिदिए ।

द्वन्द्वमा मारकाट गरेर हाम्रो मासु नखाएको भए बर्दियामा अहिले हामी ५०० को परिवार भइसक्ने थियौं ।

कोशीटप्पुमा खेल्न पाए आहा ! कति रमाइलो हुन्थ्यो होला । पूर्वी नेपालको शोभा बढ्ने थियो । प्रार्थना गरौं, १ दिन त्यो भाग्य पनि प्राप्त हुने छ हाम्रा सन्तान दरसन्तानलाई ।

त्यसैले पिर नगर । तिमी जहाज चढेर हवाईयात्राबाट मेरो उत्कट् मायाको माला पहिरिन खुशिसाथ आईहाल मेरो प्रिय ।

कति भाग्यमानी हाम्रो मूलघर । सर्वत्र हाम्रो बीउ र वंश पुर्‍याउने शौभाग्य प्राप्त सुन्दर चितवन ।

के खाँचो छ चीनलाई । खाँचो छ त हाम्रो । हाम्रो सुन्दर बासस्थानको ।

त्यसैले आउ, कष्ट सहेर भए पनि चीनमा नयाँ घरजम बसालिदिउँ । महान चीनको धनी संस्कृति र सभ्यतामा प्राकृतिक मोती थपिदिउँ । वन्यजन्तु कुटनीति मार्फत २ देशलाई नजिक बनाईदिउँ ।

नेपालको गौरव र

चीनको अहोभाग्य र

हाम्रा सन्तानको सौभाग्य र

हे नवप्रिय,

अन्त्यमा तिम्रो सुख र खुशीको जिम्मा लिँदै र आत्मादेखि मुरिमुरि माया दर्शाउदै पुकार्दछु–

…… शुभयात्रा ।

…… छिटै भेटौंला ।

तिम्रो प्रियसी,

एक्ली मितिनी (नेपालकी चेली)

हाल, सांघाई चीन

पूर्वघर, चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज, नेपाल


बाबुकृष्ण कार्की, बाघ गोठालो

Like it? Share with your friends!

Choose A Format
Personality quiz
Series of questions that intends to reveal something about the personality
Trivia quiz
Series of questions with right and wrong answers that intends to check knowledge
Poll
Voting to make decisions or determine opinions
Story
Formatted Text with Embeds and Visuals
List
The Classic Internet Listicles
Countdown
The Classic Internet Countdowns
Open List
Submit your own item and vote up for the best submission
Ranked List
Upvote or downvote to decide the best list item
Meme
Upload your own images to make custom memes
Video
Youtube and Vimeo Embeds
Audio
Soundcloud or Mixcloud Embeds
Image
Photo or GIF
Gif
GIF format